“
ЪÁНГАР” – калмык вя монгол гящряманлыг епосу. Гярби монгол (ойрат) мяншялидир. Ясасян, 15 ясрdя formalaшmышdыr. Ehtimal ki, 17 ясрин яввялляри- нядяк Ъангар щаггында vahid мащныlar силсиляси олмуш, сонраdan монгол вя калмык вариантлары мцхтялиф йолларла инкишаф етмишдир. Монгол “Ъ.”-ы Монголустанын мцхтялиф районларында йайылмыш ayrы-ayrы шифащи рявайятляр формасында mюvcuddur (17 вersiyasы мяlumдур). Eposun тядгигиня 20 ясрин яввялляриндяn башланыlмышдыр. Сцжет хяттинин ясасыны иэид Ъангарын дцшмянлярля мцбаризяси тяшкил едир. Епосун яняняви ифасы йайла чалынан мусиги алятинин (моринхур) мцшайияти иля боьазда охумадыр. Калмык “Ъ.”-ында вятяндашлары Ъангар вя онун 12 бащадырынын himayяsi aлtыnda боллуг вя ямин-аманлыг шяраитиндя йашайан яbяdi gяnclik юlkяsi Бумба тяряннцм едилир. Калмык “Ъ.”-ы 4 силсиля (ъями 25 вersiya) формасында мяlumdur, онлардан ян мцкяммяли ъангарчы Еелйан Овланын епик репертуарындаkы 10 mahnы- dan ibarяt silsilяdir (В.Л. Котвич тяряфин- дян 1908–1910 иллярдя Malыye Derbeti улусунда йазыйа алынмышдыр). 19 ясрин орталарында Калмыкийада ифанын 2 яняняси qeydя alыnmышdыr: avazlы речитатив (шеирлярин няьмя кими охунмасы) вя sюylямя (мянсур мятн). Мцьянниляр (ъангарчы дуулчи; юзлярини, адятян, “дуулдг” домбрада мцшайият едирляр) дастанчылардан (ъангарчы кулчи) даща чох шющрят газанмышдылар. Мятнляр, avazлaр, ифа манерасы мцяллимдян шаэирдя кечирди: 1970 илин сонu – 80 illяrdя Еелйан Овла мяктябинин нцмайяндяляри К. Lаъийев вя Б. Кцскейевин охумалары йазыйа алынмышдыр. Ъангарчы мцсабигяляринин (1940 илдя Калмыкийада “Ъ.”-ын 500 иллийи шяряфиня епик мцьяннилярин олимпиадасы кечирилмишдир) tяшkili епик янянялярин горунмасына шяrait йарадыр. М я т н л я р: Ъангар щаггында епос. Улан-Батор, 1968 (монгол дилиндя); Музыка “Джангара”: Сб. эпических напевов / Сост. В.К. Шивлянова. Элиста, 1990.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
“
ЪÁНГАР” – калмык вя монгол гящряманлыг епосу. Гярби монгол (ойрат) мяншялидир. Ясасян, 15 ясрdя formalaшmышdыr. Ehtimal ki, 17 ясрин яввялляри- нядяк Ъангар щаггында vahid мащныlar силсиляси олмуш, сонраdan монгол вя калмык вариантлары мцхтялиф йолларла инкишаф етмишдир. Монгол “Ъ.”-ы Монголустанын мцхтялиф районларында йайылмыш ayrы-ayrы шифащи рявайятляр формасында mюvcuddur (17 вersiyasы мяlumдур). Eposun тядгигиня 20 ясрин яввялляриндяn башланыlмышдыр. Сцжет хяттинин ясасыны иэид Ъангарын дцшмянлярля мцбаризяси тяшкил едир. Епосун яняняви ифасы йайла чалынан мусиги алятинин (моринхур) мцшайияти иля боьазда охумадыр. Калмык “Ъ.”-ында вятяндашлары Ъангар вя онун 12 бащадырынын himayяsi aлtыnda боллуг вя ямин-аманлыг шяраитиндя йашайан яbяdi gяnclik юlkяsi Бумба тяряннцм едилир. Калмык “Ъ.”-ы 4 силсиля (ъями 25 вersiya) формасында мяlumdur, онлардан ян мцкяммяли ъангарчы Еелйан Овланын епик репертуарындаkы 10 mahnы- dan ibarяt silsilяdir (В.Л. Котвич тяряфин- дян 1908–1910 иллярдя Malыye Derbeti улусунда йазыйа алынмышдыр). 19 ясрин орталарында Калмыкийада ифанын 2 яняняси qeydя alыnmышdыr: avazlы речитатив (шеирлярин няьмя кими охунмасы) вя sюylямя (мянсур мятн). Мцьянниляр (ъангарчы дуулчи; юзлярини, адятян, “дуулдг” домбрада мцшайият едирляр) дастанчылардан (ъангарчы кулчи) даща чох шющрят газанмышдылар. Мятнляр, avazлaр, ифа манерасы мцяллимдян шаэирдя кечирди: 1970 илин сонu – 80 illяrdя Еелйан Овла мяктябинин нцмайяндяляри К. Lаъийев вя Б. Кцскейевин охумалары йазыйа алынмышдыр. Ъангарчы мцсабигяляринин (1940 илдя Калмыкийада “Ъ.”-ын 500 иллийи шяряфиня епик мцьяннилярин олимпиадасы кечирилмишдир) tяшkili епик янянялярин горунмасына шяrait йарадыр. М я т н л я р: Ъангар щаггында епос. Улан-Батор, 1968 (монгол дилиндя); Музыка “Джангара”: Сб. эпических напевов / Сост. В.К. Шивлянова. Элиста, 1990.
“
ЪÁНГАР” – калмык вя монгол гящряманлыг епосу. Гярби монгол (ойрат) мяншялидир. Ясасян, 15 ясрdя formalaшmышdыr. Ehtimal ki, 17 ясрин яввялляри- нядяк Ъангар щаггында vahid мащныlar силсиляси олмуш, сонраdan монгол вя калмык вариантлары мцхтялиф йолларла инкишаф етмишдир. Монгол “Ъ.”-ы Монголустанын мцхтялиф районларында йайылмыш ayrы-ayrы шифащи рявайятляр формасында mюvcuddur (17 вersiyasы мяlumдур). Eposun тядгигиня 20 ясрин яввялляриндяn башланыlмышдыр. Сцжет хяттинин ясасыны иэид Ъангарын дцшмянлярля мцбаризяси тяшкил едир. Епосун яняняви ифасы йайла чалынан мусиги алятинин (моринхур) мцшайияти иля боьазда охумадыр. Калмык “Ъ.”-ында вятяндашлары Ъангар вя онун 12 бащадырынын himayяsi aлtыnda боллуг вя ямин-аманлыг шяраитиндя йашайан яbяdi gяnclik юlkяsi Бумба тяряннцм едилир. Калмык “Ъ.”-ы 4 силсиля (ъями 25 вersiya) формасында мяlumdur, онлардан ян мцкяммяли ъангарчы Еелйан Овланын епик репертуарындаkы 10 mahnы- dan ibarяt silsilяdir (В.Л. Котвич тяряфин- дян 1908–1910 иллярдя Malыye Derbeti улусунда йазыйа алынмышдыр). 19 ясрин орталарында Калмыкийада ифанын 2 яняняси qeydя alыnmышdыr: avazlы речитатив (шеирлярин няьмя кими охунмасы) вя sюylямя (мянсур мятн). Мцьянниляр (ъангарчы дуулчи; юзлярини, адятян, “дуулдг” домбрада мцшайият едирляр) дастанчылардан (ъангарчы кулчи) даща чох шющрят газанмышдылар. Мятнляр, avazлaр, ифа манерасы мцяллимдян шаэирдя кечирди: 1970 илин сонu – 80 illяrdя Еелйан Овла мяктябинин нцмайяндяляри К. Lаъийев вя Б. Кцскейевин охумалары йазыйа алынмышдыр. Ъангарчы мцсабигяляринин (1940 илдя Калмыкийада “Ъ.”-ын 500 иллийи шяряфиня епик мцьяннилярин олимпиадасы кечирилмишдир) tяшkili епик янянялярин горунмасына шяrait йарадыр. М я т н л я р: Ъангар щаггында епос. Улан-Батор, 1968 (монгол дилиндя); Музыка “Джангара”: Сб. эпических напевов / Сост. В.К. Шивлянова. Элиста, 1990.
