Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
II CİLD (ARGENTİT - AŞURBƏYOV)
    AYUKA

    АЙÚКА  (1642–19.2(1.3.)1724)  –  1672  илдян Калмык ханлыьынын ханы (фактики олараг  1669  илдян).  Мончак  ханын  оьлу, Ъунгар ханлыьында тярбийя олунмушдур. Волга калмыкларыны бирляшдиряряк яразилярини даща да эенишляндирмишдир. 1670-ъи иллярдя Крым ханлыьы иля уьурлу мцщарибяляр апармышдыр. 1683 ил йанварын 24(3.2.)дя имзаланан мцгавиляйя ясасян, Русийанын ябяди тябяялийиня кечмиш, бунунла йанашы Исвеч, Османлы империйасы, Крым ханлыьы вя Иранла апардыьы мцщарибялярдян, щямчинин Русийада баш верян цсйанлардан истифадя едяряк там мцстягил сийасят йеритмишдир. Хидмятляриня эюря А. Русийа щюкумятиндян мяваъиб алырды. 1680–90 иллярдя Шимали Гафгаза йцрцшляр етмишдир. 1690-ъы иллярдя ян барышмаз рягиблярини физики ъящятдян зярярсизляшдирмиш, диэярлярини ися юзцня табе етмишдир. Онун щакимиййяти дюврцндя цмумкалмык идарячилийи, веэилярин йыьылмасы, бийарын йериня йетирилмяси вя мцщакимя цсулу системляринин тяшкили, щямчинин гошунун комплектляшдирилмяси баша чатдырылмышдыр. 1690 илдя А. далай-ламадан хан титулуну алмышдыр. Оьлу Санжипин 15 мин алачыгла Ъунгар ханлыьына кючмясинин (1701) гаршысыны ала билмямишдир. А. Щяштярхан цсйаны (1705–06) вя Булавин цсйанынын (1707–09) йатырылмасында иштирак етмиш, Шимал мцщарибяси (1700–21) заманы Русийа ордусуна кюмяк мягсядиля калмык сцвари дястяляри эюндярмишдир. Истедадлы сийасятчи олан А. 50 илдян артыг щакимиййятдя галмышдыр. Османлы империйасы иля достлуг мцнасибятиндя олмушдур.

    А. калмыкларын ирси йаддашында Калмыкийа тарихинин ян бюйцк сийаси шяхсиййятляриндян бири кими галмышдыр. А.нын нявяси Дондука-Омбонун нясилляри кнйазлар Дондуковлар вя Дондуковлар-Корсаковлардыр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ARGENTİT – AŞURBƏYOV
    AYUKA

    АЙÚКА  (1642–19.2(1.3.)1724)  –  1672  илдян Калмык ханлыьынын ханы (фактики олараг  1669  илдян).  Мончак  ханын  оьлу, Ъунгар ханлыьында тярбийя олунмушдур. Волга калмыкларыны бирляшдиряряк яразилярини даща да эенишляндирмишдир. 1670-ъи иллярдя Крым ханлыьы иля уьурлу мцщарибяляр апармышдыр. 1683 ил йанварын 24(3.2.)дя имзаланан мцгавиляйя ясасян, Русийанын ябяди тябяялийиня кечмиш, бунунла йанашы Исвеч, Османлы империйасы, Крым ханлыьы вя Иранла апардыьы мцщарибялярдян, щямчинин Русийада баш верян цсйанлардан истифадя едяряк там мцстягил сийасят йеритмишдир. Хидмятляриня эюря А. Русийа щюкумятиндян мяваъиб алырды. 1680–90 иллярдя Шимали Гафгаза йцрцшляр етмишдир. 1690-ъы иллярдя ян барышмаз рягиблярини физики ъящятдян зярярсизляшдирмиш, диэярлярини ися юзцня табе етмишдир. Онун щакимиййяти дюврцндя цмумкалмык идарячилийи, веэилярин йыьылмасы, бийарын йериня йетирилмяси вя мцщакимя цсулу системляринин тяшкили, щямчинин гошунун комплектляшдирилмяси баша чатдырылмышдыр. 1690 илдя А. далай-ламадан хан титулуну алмышдыр. Оьлу Санжипин 15 мин алачыгла Ъунгар ханлыьына кючмясинин (1701) гаршысыны ала билмямишдир. А. Щяштярхан цсйаны (1705–06) вя Булавин цсйанынын (1707–09) йатырылмасында иштирак етмиш, Шимал мцщарибяси (1700–21) заманы Русийа ордусуна кюмяк мягсядиля калмык сцвари дястяляри эюндярмишдир. Истедадлы сийасятчи олан А. 50 илдян артыг щакимиййятдя галмышдыр. Османлы империйасы иля достлуг мцнасибятиндя олмушдур.

    А. калмыкларын ирси йаддашында Калмыкийа тарихинин ян бюйцк сийаси шяхсиййятляриндян бири кими галмышдыр. А.нын нявяси Дондука-Омбонун нясилляри кнйазлар Дондуковлар вя Дондуковлар-Корсаковлардыр.

    AYUKA

    АЙÚКА  (1642–19.2(1.3.)1724)  –  1672  илдян Калмык ханлыьынын ханы (фактики олараг  1669  илдян).  Мончак  ханын  оьлу, Ъунгар ханлыьында тярбийя олунмушдур. Волга калмыкларыны бирляшдиряряк яразилярини даща да эенишляндирмишдир. 1670-ъи иллярдя Крым ханлыьы иля уьурлу мцщарибяляр апармышдыр. 1683 ил йанварын 24(3.2.)дя имзаланан мцгавиляйя ясасян, Русийанын ябяди тябяялийиня кечмиш, бунунла йанашы Исвеч, Османлы империйасы, Крым ханлыьы вя Иранла апардыьы мцщарибялярдян, щямчинин Русийада баш верян цсйанлардан истифадя едяряк там мцстягил сийасят йеритмишдир. Хидмятляриня эюря А. Русийа щюкумятиндян мяваъиб алырды. 1680–90 иллярдя Шимали Гафгаза йцрцшляр етмишдир. 1690-ъы иллярдя ян барышмаз рягиблярини физики ъящятдян зярярсизляшдирмиш, диэярлярини ися юзцня табе етмишдир. Онун щакимиййяти дюврцндя цмумкалмык идарячилийи, веэилярин йыьылмасы, бийарын йериня йетирилмяси вя мцщакимя цсулу системляринин тяшкили, щямчинин гошунун комплектляшдирилмяси баша чатдырылмышдыр. 1690 илдя А. далай-ламадан хан титулуну алмышдыр. Оьлу Санжипин 15 мин алачыгла Ъунгар ханлыьына кючмясинин (1701) гаршысыны ала билмямишдир. А. Щяштярхан цсйаны (1705–06) вя Булавин цсйанынын (1707–09) йатырылмасында иштирак етмиш, Шимал мцщарибяси (1700–21) заманы Русийа ордусуна кюмяк мягсядиля калмык сцвари дястяляри эюндярмишдир. Истедадлы сийасятчи олан А. 50 илдян артыг щакимиййятдя галмышдыр. Османлы империйасы иля достлуг мцнасибятиндя олмушдур.

    А. калмыкларын ирси йаддашында Калмыкийа тарихинин ян бюйцк сийаси шяхсиййятляриндян бири кими галмышдыр. А.нын нявяси Дондука-Омбонун нясилляри кнйазлар Дондуковлар вя Дондуковлар-Корсаковлардыр.