БИЛЭЯ ХАГАН АБИДЯСИ – йазылы тцрк абидяляри арасында ян бюйцк хатиря комплекси. Орхон чайы вадисиндя (Монголустан) йерляшир. 735 илдя Чин sяфирлийинин иштиракы иля тикилмиш, тягр. 745 илдя даьыдылмышдыр. Б.х.а.-ни 1889 илдя Н.М. Йадринтсев ашкар етмишдир. 1891 илдя В.В. Радлов, 2000–01 иллярдя ися монгол-тцрк експедисийасы (рящбяри Д. Байар) тяряфиндян газылмышдыр. Сядд вя хяндякля ящатя олунмуш, кярпиъля дюшянмиш мейданын (95х60 м) эиряъяйи шярг истигамятиндядир, щямин истигамятдя 3,2 км-лик балбаллар ъярэяси узаныр. Мейданда узунуна гоша дуран даш гоч вя яйан щейкялляри олан тикили, стеланын олдуьу павилйон, Билэя хаганын вя онун арвады Биби Хатунун мярмярдян дцзялдилмиш щейкялляри, кярпиъдян, цстц кирямитля юртцлмцш квадрат мябяд вя кубшякилли даш мещраб вар иди. Постаменти тысбаьа щейкялиндян ибарят олан стеланын (щцнд. 4 м) цст щиссясиндя Билэя хаганын тамгасынын тясвири вя гыса йазысы олан галханы тутан ики яждаща вар. Стеланын бир тяряфиндя Чин йазысы, диэяр цч тяряфиндя ися гядим тцрк руна йазылары щякк олунмушдур (тцрк руна йазылары 1893 илдя Данимарка алими В. Томсен тяряфиндян дешифря едилмишдир). Билэя хаганын адындан йазылмыш бу мятнляр (мцяллифи Йоллыг Теэиндир) чох мцщцм тарихи сяняд олмагла йанашы щям дя гядим тцрк ядябиййатынын мющтяшям нцмуняляридир. Археоложи газынтылар заманы (2001) комплексин яразисиндян 2000 ядяд гиймятли яшйадан ибарят дяфиня тапылмышдыр: Билэя хагынын гызыл таъы, бязяк яшйалары, миниатцр габ-гаъаг вя с.
Яд.: М. Ерэин. Орщун абиделери. Истанбул, 1995; Орщун Щ.Н. Ески турк йазитлари. Истанбул, Ъилт II–III, 1939–1940.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
БИЛЭЯ ХАГАН АБИДЯСИ – йазылы тцрк абидяляри арасында ян бюйцк хатиря комплекси. Орхон чайы вадисиндя (Монголустан) йерляшир. 735 илдя Чин sяфирлийинин иштиракы иля тикилмиш, тягр. 745 илдя даьыдылмышдыр. Б.х.а.-ни 1889 илдя Н.М. Йадринтсев ашкар етмишдир. 1891 илдя В.В. Радлов, 2000–01 иллярдя ися монгол-тцрк експедисийасы (рящбяри Д. Байар) тяряфиндян газылмышдыр. Сядд вя хяндякля ящатя олунмуш, кярпиъля дюшянмиш мейданын (95х60 м) эиряъяйи шярг истигамятиндядир, щямин истигамятдя 3,2 км-лик балбаллар ъярэяси узаныр. Мейданда узунуна гоша дуран даш гоч вя яйан щейкялляри олан тикили, стеланын олдуьу павилйон, Билэя хаганын вя онун арвады Биби Хатунун мярмярдян дцзялдилмиш щейкялляри, кярпиъдян, цстц кирямитля юртцлмцш квадрат мябяд вя кубшякилли даш мещраб вар иди. Постаменти тысбаьа щейкялиндян ибарят олан стеланын (щцнд. 4 м) цст щиссясиндя Билэя хаганын тамгасынын тясвири вя гыса йазысы олан галханы тутан ики яждаща вар. Стеланын бир тяряфиндя Чин йазысы, диэяр цч тяряфиндя ися гядим тцрк руна йазылары щякк олунмушдур (тцрк руна йазылары 1893 илдя Данимарка алими В. Томсен тяряфиндян дешифря едилмишдир). Билэя хаганын адындан йазылмыш бу мятнляр (мцяллифи Йоллыг Теэиндир) чох мцщцм тарихи сяняд олмагла йанашы щям дя гядим тцрк ядябиййатынын мющтяшям нцмуняляридир. Археоложи газынтылар заманы (2001) комплексин яразисиндян 2000 ядяд гиймятли яшйадан ибарят дяфиня тапылмышдыр: Билэя хагынын гызыл таъы, бязяк яшйалары, миниатцр габ-гаъаг вя с.
Яд.: М. Ерэин. Орщун абиделери. Истанбул, 1995; Орщун Щ.Н. Ески турк йазитлари. Истанбул, Ъилт II–III, 1939–1940.
БИЛЭЯ ХАГАН АБИДЯСИ – йазылы тцрк абидяляри арасында ян бюйцк хатиря комплекси. Орхон чайы вадисиндя (Монголустан) йерляшир. 735 илдя Чин sяфирлийинин иштиракы иля тикилмиш, тягр. 745 илдя даьыдылмышдыр. Б.х.а.-ни 1889 илдя Н.М. Йадринтсев ашкар етмишдир. 1891 илдя В.В. Радлов, 2000–01 иллярдя ися монгол-тцрк експедисийасы (рящбяри Д. Байар) тяряфиндян газылмышдыр. Сядд вя хяндякля ящатя олунмуш, кярпиъля дюшянмиш мейданын (95х60 м) эиряъяйи шярг истигамятиндядир, щямин истигамятдя 3,2 км-лик балбаллар ъярэяси узаныр. Мейданда узунуна гоша дуран даш гоч вя яйан щейкялляри олан тикили, стеланын олдуьу павилйон, Билэя хаганын вя онун арвады Биби Хатунун мярмярдян дцзялдилмиш щейкялляри, кярпиъдян, цстц кирямитля юртцлмцш квадрат мябяд вя кубшякилли даш мещраб вар иди. Постаменти тысбаьа щейкялиндян ибарят олан стеланын (щцнд. 4 м) цст щиссясиндя Билэя хаганын тамгасынын тясвири вя гыса йазысы олан галханы тутан ики яждаща вар. Стеланын бир тяряфиндя Чин йазысы, диэяр цч тяряфиндя ися гядим тцрк руна йазылары щякк олунмушдур (тцрк руна йазылары 1893 илдя Данимарка алими В. Томсен тяряфиндян дешифря едилмишдир). Билэя хаганын адындан йазылмыш бу мятнляр (мцяллифи Йоллыг Теэиндир) чох мцщцм тарихи сяняд олмагла йанашы щям дя гядим тцрк ядябиййатынын мющтяшям нцмуняляридир. Археоложи газынтылар заманы (2001) комплексин яразисиндян 2000 ядяд гиймятли яшйадан ибарят дяфиня тапылмышдыр: Билэя хагынын гызыл таъы, бязяк яшйалары, миниатцр габ-гаъаг вя с.
Яд.: М. Ерэин. Орщун абиделери. Истанбул, 1995; Орщун Щ.Н. Ески турк йазитлари. Истанбул, Ъилт II–III, 1939–1940.
