Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
III CİLD (BABİNGER - BAXŞƏLİYEV)
    BERNULLİ TEOREMİ


    БЕРНÚЛЛИ ТЕОРЕМИ – ещтимал нязяриййясинин ян мцщцм теоремляриндян бири; бюйцк ядядляр ганунунун ян садя щалыдыр. Илк дяфя Й.Бернулли тяряфиндян “Фярз етмяк баъарыьы” (1713) ясяриндя тяклиф олунмушдур. Б.т.-нин илкин исбатлары цчцн мцряккяб рийази щесабламалар тяляб олунурду; йалныз 19 ясрин орталарында П.Л. Чебышев теоремин айдын вя гыса исбатыны тапмышдыр. Б.т.-нин мцасир формуляси белядир: Яэяр Бернулли схеминдя н асылы олмайан сынагларын бириндя щяр щансы щадисянин ещтималы п-йя бярабярдирся, онда ещтимал олунур ки, щадисянин баш вермясинин м/н тезлийи |м/н–п|<ε бярабярсизлийини юдяйир; бурада ε – ихтийари кичик мцсбят ядяддир, кифайят гядяр бюйцк н сайда сынагда ващидя олдугъа йахын олур. Чебышевин исбатындан бу ещтималын садя гиймяти алыныр:

                                    П{|м/н–п|<ε}>1–п(1–п)/нε2.

    Чебышевин фикирляриня уйьун олараг бу гиймяти даща дягиг гиймятля явяз етмяк мцмкцндцр:

                                   П{|м/н–п|<ε}>1–2е–2нε².

     

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BABİNGER – BAXŞƏLİYEV
    BERNULLİ TEOREMİ


    БЕРНÚЛЛИ ТЕОРЕМИ – ещтимал нязяриййясинин ян мцщцм теоремляриндян бири; бюйцк ядядляр ганунунун ян садя щалыдыр. Илк дяфя Й.Бернулли тяряфиндян “Фярз етмяк баъарыьы” (1713) ясяриндя тяклиф олунмушдур. Б.т.-нин илкин исбатлары цчцн мцряккяб рийази щесабламалар тяляб олунурду; йалныз 19 ясрин орталарында П.Л. Чебышев теоремин айдын вя гыса исбатыны тапмышдыр. Б.т.-нин мцасир формуляси белядир: Яэяр Бернулли схеминдя н асылы олмайан сынагларын бириндя щяр щансы щадисянин ещтималы п-йя бярабярдирся, онда ещтимал олунур ки, щадисянин баш вермясинин м/н тезлийи |м/н–п|<ε бярабярсизлийини юдяйир; бурада ε – ихтийари кичик мцсбят ядяддир, кифайят гядяр бюйцк н сайда сынагда ващидя олдугъа йахын олур. Чебышевин исбатындан бу ещтималын садя гиймяти алыныр:

                                    П{|м/н–п|<ε}>1–п(1–п)/нε2.

    Чебышевин фикирляриня уйьун олараг бу гиймяти даща дягиг гиймятля явяз етмяк мцмкцндцр:

                                   П{|м/н–п|<ε}>1–2е–2нε².

     

    BERNULLİ TEOREMİ


    БЕРНÚЛЛИ ТЕОРЕМИ – ещтимал нязяриййясинин ян мцщцм теоремляриндян бири; бюйцк ядядляр ганунунун ян садя щалыдыр. Илк дяфя Й.Бернулли тяряфиндян “Фярз етмяк баъарыьы” (1713) ясяриндя тяклиф олунмушдур. Б.т.-нин илкин исбатлары цчцн мцряккяб рийази щесабламалар тяляб олунурду; йалныз 19 ясрин орталарында П.Л. Чебышев теоремин айдын вя гыса исбатыны тапмышдыр. Б.т.-нин мцасир формуляси белядир: Яэяр Бернулли схеминдя н асылы олмайан сынагларын бириндя щяр щансы щадисянин ещтималы п-йя бярабярдирся, онда ещтимал олунур ки, щадисянин баш вермясинин м/н тезлийи |м/н–п|<ε бярабярсизлийини юдяйир; бурада ε – ихтийари кичик мцсбят ядяддир, кифайят гядяр бюйцк н сайда сынагда ващидя олдугъа йахын олур. Чебышевин исбатындан бу ещтималын садя гиймяти алыныр:

                                    П{|м/н–п|<ε}>1–п(1–п)/нε2.

    Чебышевин фикирляриня уйьун олараг бу гиймяти даща дягиг гиймятля явяз етмяк мцмкцндцр:

                                   П{|м/н–п|<ε}>1–2е–2нε².