Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
II CİLD (ARGENTİT - AŞURBƏYOV)
    AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MÜDAFİƏ NAZİRLİYİ

    АЗЯРБАЙЪАН  РЕСПУБЛИКАСЫ  МЦДАФИЯ НАЗИРЛИЙИ – Азярбайъан Республикасы Мцдафия Назирлийи (МН) Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляриня вя йерли щярби идаряетмя органларына рящбярлик едян, мцдафия сащясиндя дювлят сийасятинин формалашмасында вя щяйата кечирилмясиндя иштирак едян, Азярбайъан Республикасынын мяркязи вя йерли иъра щакимиййяти органларынын мцдафия сащясиндяки фяалиййятлярини координасийа едян,щабеля мцдафия сащясиндя Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийи иля мцяййян едилмиш сялащиййятляри щяйата кечирян мяркязи иъра щакимиййяти органыдыр.

    МН-ин ясас вязифяляри Азярбайъан Республикасынын щярби доктринасынын щяйата кечирилмясиндя иштирак етмяк; Азярбайъан Республикасынын щярби сащядя марагларынын тямин едилмяси мягсяди иля узунмцддятли дювлят програмларынын, иллик иш планларынын, дювлят бцдъясинин мцдафия хяръляри лайищяляринин ишляниб щазырланмасында иштирак етмяк, дювлят мцдафия сифаришинин формалашдырылмасына даир тяклифлярини вермяк; Азярбайъан Республикасына гаршы йюнялмиш силащлы щцъумун гаршысынын алынмасы вя тяъавцзцн дяф едилмяси, щабеля Азярбайъан Республикасынын тяряфдар чыхдыьы бейнялхалг мцгавиляляря уйьун олараг вязифялярин йериня йетирилмяси мягсяди иля Силащлы Гцввялярин диэяр мяркязи вя йерли иъра щакимиййяти органлары иля, еляъя дя Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийиня уйьун сурятдя йарадылмыш башга силащлы бирляшмяляр вя органларла бирликдя, онларын вязифяляри нязяря алынмагла, тятбигинин планлашдырылмасыны  щяйата  кечирмяк; хариъи дювлятлярин щярби гурумлары вя бейнялхаг тяшкилатларла ямякдашлыг етмяк; Силащлы Гцввялярин ямялиййат, дюйцш вя сяфярбярлик щазырлыьыны тяшкил едиб щяйата кечирмяк; Силащларын Гцввялярин силащ, щярби техника, дюйцш сурсаты, малиййя вя диэяр вясаитлярля тяъщиз олунмасыны тямин етмяк, Силащли Гцввялярин мадди-техники базасынын инкишафыны вя мющкямляндирилмясини тяшкил етмяк; Силащлы Гцввялярин щярби гуллугчуларынын, мцлки щейятинин, щярби хидмятдян бурахылмыш шяхслярин вя онларын аиля цзвляринин сосиал вя щцгуги тяминатларыны вя ганунвериъиликля цзяриня дцшян диэяр вязифяляри щяйата кечирмякдир.

    МН  мцдафия  сащясиндя  вя  Силащлы Гцввялярин фяалиййяти иля баьлы олан ганунвериъилик актлары лайищяляринин щазырланмасында иштирак едир, юз сялащиййятляри дахилиндя норматив щцгуги актлар гябул едир; ганунвериъиликдя мцяййян едилмиш гайдада  МН-ин  сярянъамында  олан дювлят ямлакы цзря щцгуглары щяйата кечирир; Силащлы Гцввялярин дюйцш щазырлыьы, мадди-техники тяминаты вя сахланылмасы иля баьлы иллик малиййя хярълярини планлашдырыр вя дювлят бцдъясинин мцдафия хяръляринин мцяййянляшдирилмяси цзря тяклифляр верир.

    МН апараты вя онун структуруна дахил олан баш идаря, идаря, хидмят вя диэяр гурумлар назирлийин ващид системини тяшкил едир. МН юз фяалиййятини билаваситя вя щямин гурумлар васитясиля щяйата кечирир.

    МН юз фяалиййятини ганунчулуг, инсан вя вятяндаш щцгуг вя азадлыгларына щюрмят, низами орду, гарышыг комплектляшдирмя, мяркязляшдирилмиш вя ващид рящбярлик, йцксяк щярби интизам,  даим дюйцшя вя сяфярбярлийя щазырлыг, щярби гуллугчуларын сосиал-щцгуги мцдафиясинин тямин олунмасы принсипляри ясасында гурур.

    МН-ин фяалиййятинин щцгуги ясасыны Азярбайъан Республикасынын Конститусийасы, Азярбайъан Республикасы ганунлары, Азярбайъан Республикасы Президентинин фярман вя сярянъамлары, Силащлы Гцввялярин Али Баш Команданынын ямр вя директивляри, Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетинин гярар вя сярянъамлары, Азярбайъан Республикасынын тяряфдар чыхдыьы бейнялхалг мцгавиляляр, Мцдафия Назирлийи щаггында Ясаснамя вя назирлийин норматив щцгуги актлары тяшкил едир.

    МН-ин фяалиййятиня Азярбайъан Республикасынын мцдафия назири рящбярлик едир. О, Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян вязифяйя тяйин олунур вя вязифядян азад едилир. Назир юз сялащиййятлярини ващид рящбярлик принсипи ясасында щяйата кечирир, МН-я щяваля олунмуш вязифялярин йериня йетирилмяси вя щцгугларын щяйата кечирилмяси цчцн шяхсян мясулиййят дашыйыр. Назир мцавинляри Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян вязифяйя тяйин олунур вя вязифядян азад едилир. Назир мцавинляри онлара назир тяряфиндян щяваля едилмиш вязифяляри йериня йетирир вя бунун цчцн шяхсян мясулиййят дашыйырлар.

    Силащлы Гцввяляр. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляринин вязифяляри, щярби хидмятин шяраити вя характери “Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри щаггында” ганунла тясбит олунмушдур. Гануна ясасян Силащлы Гцввяляр Азярбайъан Республикасынын суверенлийинин, ярази бцтювлцйцнцн, онун тохунулмазлыьынын вя мянафейинин силащлы мцдафиясиня, дювлятя силащлы щцъумун гаршысынын алынмасына, тяъавцз оларса, онун дяф едилмясиня хидмят едир. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри юз тяйинаты иля баьлы олмайан вязифялярин иърасына Республика Президентинин тягдиматы иля Милли Мяълисин гярарына ясасян ъялб олуна билярляр.

    Азярбайъан Республикасынын Президенти Силащлы Гцввялярин Али Баш Команданыдыр.

    Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри  гуру  гошунларындан, щ я р б и  щ а в а   г ц в в я л я р и н д я н в я  г я р б и д я н и з   г ц в в я л я р и н д я н, тяшкилати ъящятдян ися Силащлы Гцввялярин мяркязи щярби идаряетмя органларындан, бирликлярдян, бирляшмялярдян, щярби щиссялярдян, щярби тяшкилатлардан вя щярби тящсил мцяссисяляриндян ибарятдир. Силащлы Гцввялярин цмуми структуру вя сайы Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян тясдиг олунур. Силащлы Гцввялярин тяминаты дювлят бцдъясиндян айырмалар щесабына щяйата кечирилир.

    Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляринин гошун нювляри бир-бири иля сых гаршылыглы ялагя шяраитиндя онлара мяхсус дюйцш ямялиййатларынын апарылмасынын форма вя цсулларындан истифадя етмякля мцщарибя вахты стратежи тапшырыглары йериня йетирирляр.

    Г у р у г о ш у н л а р ы Силащлы Гцввялярин чохсайлы вя мцхтялифйюнлц нювцдцр. Онлар бюйцк атяш вя зярбя гцввясиня, йцксяк маневрлийя маликдир. Гуру гошунларынын ян кцтляви нювц олан мотоатыъы щиссяляр дцшмянин йерцстц вя щава щядяфляриня зярбя вурмаг цчцн автоматик атыъы силащларла (автоматлар, пулемйотлар), артиллерийа, танклар, пийадаларын дюйцш машынлары, зирещли транспортйорлар, зенит вя артиллерийа комплексляри иля тяъщиз олунмушлар. Тяшкилати ъящятдян бирлик, бирляшмя, щисся вя бюлмялярдян ибарятдир.

    Щ я р б и щ а в а   г ц в в я л я р и дцшмянин    щавадан    щцъумуну    дяф    етмякля ящалини, дювлятин инзибати-сийаси вя игтисади  мяркязлярини,  ордунун  силащлы гцввя    вя    груплашмаларыны    вя    мцщцм обйектлярини   мцдафия   етмяк,   еляъя   дя гуру  гошунларына  вя  щярби  дяниз  донанмасына авиасийа дястяйи эюстярмяк, дцшмянин авиасийа гошунларыны дармадаьын етмяк, щава кяшфиййаты апармаг цчцн истифадя едилир. Юз вязифясини йахын вя узаг мясафялярдя мцдафия олунан обйектляря щцъум едян васитяляри щавада мящв етмяк йолу иля йериня йетирир.

    Щ я р б и д я н и з  г ц в в я л я р и дяниз щярби ямялиййат районунда стратежи вя оператив тапшырыглары йериня йетирмяк, дцшмянин мцщцм йерцстц обйектлярини даьытмаг,    дяниздя  онун   донанма гцввясини мящв етмяк, дяниз рабитясини позмаг,  гуру  гошунларына  дянизкянары ямялиййатларда  кюмяк  етмяк  вя  башга ямялиййатларын  йериня  йетирилмяси  цчцн истифадя олунур.

    Силащлы Гцввялярин йаранма тарихи Шяргдя илк демократик дювлят олан Азярбайъан Халг Ъцмщуриййятинин фяалиййят дюврцня тясадцф едир. Азярбайъан Халг Ъцмщуриййятинин рящбярлийи еля илк эцнлярдян республиканын дахилиндя вя хариъиндя олан шяраити нязяря алараг Азярбайъанын мцдафиясини тямин етмяк цчцн милли орду гуруъулуьунун бцнюврясини гойду. 1917 ил декабрын 11-дя йарадылмыш Мцсялман Корпусу 1918 ил ийунун 26-да Азярбайъан Халг Ъцмщуриййяти щюкумятинин гярары иля “Хцсуси Азярбайъан Корпусу” адландырылды. 1918 илин нойабрындан Азярбайъанда орду гуруъулуьунун йени мярщяляси башланды. Тцрк гошунлары Азярбайъаны тярк етдикдян сонра республиканын истиглалиййятинин горунмасы бцтцнлцкдя дювлят органларынын юз цзяриня дцшцрдц. Беля вахтда юлкянин зярури щярби кейфиййятляря малик олан эцълц ордусунун формалашмасы тарихи ящямиййят кясб едирди. Ордунун йенидян гурулмасыны ъанландырмаг, онун формалашмасыны тарихи дюврцн тяърцбяляри сявиййясиня галдырмаг цчцн 1918 ил октйабрын 23-ндя республика щюкумятинин иъласында Щярби Назирлийин бярпа едилмяси гярара алынды. Назирляр Шурасынын гярарына уйьун олараг нойабрын 7-дя Щярби Назирлик тясис едилди. Назир вязифясини Назирляр Шурасынын сядри Фятяли хан Хойски юз цзяриня эютцрдц. Назир мцавини вязифясиня ися 1918 илин октйабрындан Азярбайъанын дювлят органларында ишляйян там артиллерийа эенералы Сямяд бяй Мещмандаров тяйин олунду вя она Щярби Назирлийи формалашдырмаг щяваля едилди. Гыса мцддят ярзиндя йарадылан эянъ орду щиссяляри 1919 илдя бир сыра мцщцм дюйцш ямялиййатлары щяйата кечирди.

    Совет  Иттифагынын  мювъуд  олдуьу дюврдя халгын чохясрлик тарихи, о ъцмлядян орду гуруъулуьу тарихи йаддашлардан силинмяйя мящкум едилмишди. 1991 илдя Азярбайъан юз мцстягиллийини бярпа етдикдян сонра ися щакимиййят кцрсцсцнц яля кечирмиш сийасятчилярин эцнащы цзцндян эянъ республиканын эцъ структуру щяля йаранмамышдан яввял мяняви ифласа уьрады. Юзбашыналыьын, интизамсызлыьын щюкм сцрдцйц щярби дястяляр юз конститусийа боръларыны йериня йетирмяйя – торпагларымызы ермяни ишьалчыларындан горумаьа гадир дейилдиляр. Республиканы парчаламаьа чалышан сепаратчы гцввялярин сийаси сящняйя чыхмасы халгы фялакятя сцрцкляйирди. Йалныз Щейдяр Ялийевин 1993 илин ийунунда йенидян щакимиййятя гайытмасы иля Азярбайъанын дювлят вя орду гуруъулуьунда йени мярщялянин ясасы гойулду; Силащлы Гцввяляр гуруъулуьу просеси халгын милли хцсусиййятляриня, тарихи, мядяни вя щярби яняняляриня, республиканын игтисади потенсиалына, еляъя дя габагъыл дцнйа юлкяляринин тяърцбясиня уйьун апарылмаьа башланды. Халгын милли мянлик шцурунун ойанмасында, ордуйа инамын бярпа олунмасында Щейдяр Ялийевин мцстясна хидмятляри вардыр. Али Баш Командан тез-тез юн ъябщядя олур, дюйцшян Азярбайъан ясэярляри иля сющбятляр апарыр, онларын гайьы вя ещтийаълары иля марагланырды. Онун мцхтялиф тядбирлярдя ясэяри хидмят, щярбчи пешяси, дювлятин тящлцкясизлийи, Вятян вя торпаг тяссцбкешлийи иля баьлы сюйлядийи фикирляр бу анлайышларын итирилмиш мязмунуну юзцня гайтарды.

    Силащлы Гцввялярин НАТО стандартларына уйьунлашдырылмасы, онун мяркязляшдирилмиш мадди-техники базасынын йарадылмасы, щярби тящсил системинин йени принсипляр ясасында гурулмасы истигамятиндя апарылан ислащатлар Азярбайъан ордусуну реэионун ян гцдрятли эцъ структурларындан бириня чевирмишдир. Мцхтялиф бейнялхалг щярби тяшкилатлары тямсил едян йцксяк рцтбяли щярбчилярин тезтез Азярбайъана  эялмяси,  юлкянин  сийаси вя щярби рящбярлийи иля данышыглар апармасы, бир чох узаг вя йахын хариъи дювлятлярля щярби ямякдашлыг сащясиндя ялагялярин гурулмасы Азярбайъан Силащлы Гцввяляринин нцфуз вя гцдрятинин хейли артдыьыны вя йцксяк гиймятляндирилдийини эюстярир. Бакыда вахташыры бейнялхалг щярби тядбирляр, бюйцк дювлятлярин щярбчиляринин гатылдыьы командагярарэащ тялимляри, елми конфранслар тяшкил олунур. НАТО-нун “Сцлщ наминя тяряфдашлыг”  програмында  фяал  иштирак едян Азярбайъан Силащлы Гцввяляринин бюлмяляри бейнялхалг сцлщйаратма ямялиййатларында цзяриляриня дцшян хидмяти вязифяляри йцксяк пешякарлыгла йериня йетирирляр.

    Щейдяр Ялийевин орду гуруъулуьунун, хцсусиля дя щярби тящсил системинин тямялини гоймаг истигамятиндя щяля совет дюврцндя щяйата кечирдийи тядбирляр – Ъямшид Нахчывански адына ихтисаслашдырылмыш мяктябин (индики щярби лисейин) йарадылмасы (1971), ССРИ-нин али щярби мяктябляриня эюндярилян азярбайъанлы эянълярин сайынын артырылмасы, онларын гябулунда эцзяштлярин тятбиги республиканын эяляъяйиня щесабланмыш узагэюрян сийасят иди. Щейдяр Ялийев ясасы 1918 илдя гойулан яняняляри йени тарихи шяраитдя давам етдирди. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри цчцн али щярби тящсилли командир вя гярарэащ забитляринин, щярби-елми ишчилярин щазырланмасы, онларын ихтисасынын артырылмасы, щярби иш сащясиндя елми тядгигатларын апарылмасы вя дювлят органларында чалышан йцксяк вязифяли шяхсляря республиканын мцдафияси иля ялагядар щярби-стратежи, щярби-игтисади вя щярби-сийаси мясялялярин юйрядилмяси мягсяди иля 1999 илдя Силащлы Гцввялярин Щярби Академийасынын, 2002 илдя Силащлы Гцввяляря Йардым Фондунун йарадылмасы мцщцм стратежи ящямиййят кясб едир. Щазырда Азярбайъанда эцълц мадди-тядрис базасына, мцасир технолоэийалара малик вя мцасир тядрис методлары иля фяалиййят эюстярян щярби тящсил системи мювъуддур.

    Силащлы Гцввяляр цчцн забит кадрлары Щейдяр Ялийев адына Азярбайъан Али Щярби Мяктябиндя, Азярбайъан  Али Щярби Дянизчилик Мяктябиндя, Азярбайъан Али Щярби Тяййарячилик Мяктябиндя вя Щейдяр Ялийев адына Щярби Лисейдя щяйата кечирилир. Мцасир тялябляря ъаваб верян ещтийат забит кадрларынын вя пешякар щярби щякимлярин щазырланмасы мягсяди иля Мцдафия Назирлийи тяряфиндян ещтийат забитляр щазырлыьы курслары вя Азярбайъан Тибб Университети няздиндя щярби тибб факцлтяси йарадылмышдыр. Забит вя эизир кадрларынын щазырланмасы иля йанашы дюйцш техникасынын сирляриня гыса мцддятдя йийяляниб эцндялик щярби хидмятдя тятбиг етмяйи баъаран ясэярлярин щазырлыьы цчцн йарадылмыш Силащлы Гцввялярин Тялим вя Тядрис Мяркязи щярби тящсил мцяссисяляринин тяркибиня верилмишдир.

    Азярбайъан Республикасынын Конститусийасы, Азярбайъан Республикасынын “Азярбайъан  Республикасынын  Силащлы Гцввяляри щаггында” (1991), “Щярби гуллугчуларын статусу щаггында” (1991), “Фювгяладя вязиййят щаггында” (1992), “Азярбайъан Республикасында щярби хидмятя чаьырышын ясаслары щаггында” (1992), “Щярби хидмят щаггында” (1992), “Мцдафия щаггында” (1993), “Щярби вязиййят щяггында” (1994), “Ямяк пенсийалары щаггында” (2006) ганунлары вя диэяр ганунвериъилик актлары Азярбайъан Республикасы Силащлы Гцввяляри гуруъулуьунун щцгуги базасыны тяшкил едир.

    “Азярбайъан Республикасында щярби хидмятя чаьырышын ясаслары щаггында” ганунла  Азярбайъан  Республикасында щярби хидмятя чаьырышын гайдалары вя шяртляри ясэяри вязифянин ясаслары, эянълярин щярби хидмятя щазырлыг гайдалары, щярби вязифялилярин вя щярби чаьырышчыларын щярби учот гайдалары, сяфярбярлик цзря чаьырышын вя ордудан тярхисетмя цзря бурахылманын ясаслары, щямчинин Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри цчцн кадрлар щазырламаг вя Силащлы Гцввялярин дюйцшя вя сяфярбярлийя даими щазырлыьыны сахламаг мясяляляри тясбит едилир. 18 йашына чатан вя сящщятиня эюря щярби хидмятя йарайан киши ъинсиндян олан щяр  бир  Азярбайъан  вятяндашы орду сыраларында щягиги щярби хидмят кечмялидир.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ARGENTİT – AŞURBƏYOV
    AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MÜDAFİƏ NAZİRLİYİ

    АЗЯРБАЙЪАН  РЕСПУБЛИКАСЫ  МЦДАФИЯ НАЗИРЛИЙИ – Азярбайъан Республикасы Мцдафия Назирлийи (МН) Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляриня вя йерли щярби идаряетмя органларына рящбярлик едян, мцдафия сащясиндя дювлят сийасятинин формалашмасында вя щяйата кечирилмясиндя иштирак едян, Азярбайъан Республикасынын мяркязи вя йерли иъра щакимиййяти органларынын мцдафия сащясиндяки фяалиййятлярини координасийа едян,щабеля мцдафия сащясиндя Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийи иля мцяййян едилмиш сялащиййятляри щяйата кечирян мяркязи иъра щакимиййяти органыдыр.

    МН-ин ясас вязифяляри Азярбайъан Республикасынын щярби доктринасынын щяйата кечирилмясиндя иштирак етмяк; Азярбайъан Республикасынын щярби сащядя марагларынын тямин едилмяси мягсяди иля узунмцддятли дювлят програмларынын, иллик иш планларынын, дювлят бцдъясинин мцдафия хяръляри лайищяляринин ишляниб щазырланмасында иштирак етмяк, дювлят мцдафия сифаришинин формалашдырылмасына даир тяклифлярини вермяк; Азярбайъан Республикасына гаршы йюнялмиш силащлы щцъумун гаршысынын алынмасы вя тяъавцзцн дяф едилмяси, щабеля Азярбайъан Республикасынын тяряфдар чыхдыьы бейнялхалг мцгавиляляря уйьун олараг вязифялярин йериня йетирилмяси мягсяди иля Силащлы Гцввялярин диэяр мяркязи вя йерли иъра щакимиййяти органлары иля, еляъя дя Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийиня уйьун сурятдя йарадылмыш башга силащлы бирляшмяляр вя органларла бирликдя, онларын вязифяляри нязяря алынмагла, тятбигинин планлашдырылмасыны  щяйата  кечирмяк; хариъи дювлятлярин щярби гурумлары вя бейнялхаг тяшкилатларла ямякдашлыг етмяк; Силащлы Гцввялярин ямялиййат, дюйцш вя сяфярбярлик щазырлыьыны тяшкил едиб щяйата кечирмяк; Силащларын Гцввялярин силащ, щярби техника, дюйцш сурсаты, малиййя вя диэяр вясаитлярля тяъщиз олунмасыны тямин етмяк, Силащли Гцввялярин мадди-техники базасынын инкишафыны вя мющкямляндирилмясини тяшкил етмяк; Силащлы Гцввялярин щярби гуллугчуларынын, мцлки щейятинин, щярби хидмятдян бурахылмыш шяхслярин вя онларын аиля цзвляринин сосиал вя щцгуги тяминатларыны вя ганунвериъиликля цзяриня дцшян диэяр вязифяляри щяйата кечирмякдир.

    МН  мцдафия  сащясиндя  вя  Силащлы Гцввялярин фяалиййяти иля баьлы олан ганунвериъилик актлары лайищяляринин щазырланмасында иштирак едир, юз сялащиййятляри дахилиндя норматив щцгуги актлар гябул едир; ганунвериъиликдя мцяййян едилмиш гайдада  МН-ин  сярянъамында  олан дювлят ямлакы цзря щцгуглары щяйата кечирир; Силащлы Гцввялярин дюйцш щазырлыьы, мадди-техники тяминаты вя сахланылмасы иля баьлы иллик малиййя хярълярини планлашдырыр вя дювлят бцдъясинин мцдафия хяръляринин мцяййянляшдирилмяси цзря тяклифляр верир.

    МН апараты вя онун структуруна дахил олан баш идаря, идаря, хидмят вя диэяр гурумлар назирлийин ващид системини тяшкил едир. МН юз фяалиййятини билаваситя вя щямин гурумлар васитясиля щяйата кечирир.

    МН юз фяалиййятини ганунчулуг, инсан вя вятяндаш щцгуг вя азадлыгларына щюрмят, низами орду, гарышыг комплектляшдирмя, мяркязляшдирилмиш вя ващид рящбярлик, йцксяк щярби интизам,  даим дюйцшя вя сяфярбярлийя щазырлыг, щярби гуллугчуларын сосиал-щцгуги мцдафиясинин тямин олунмасы принсипляри ясасында гурур.

    МН-ин фяалиййятинин щцгуги ясасыны Азярбайъан Республикасынын Конститусийасы, Азярбайъан Республикасы ганунлары, Азярбайъан Республикасы Президентинин фярман вя сярянъамлары, Силащлы Гцввялярин Али Баш Команданынын ямр вя директивляри, Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетинин гярар вя сярянъамлары, Азярбайъан Республикасынын тяряфдар чыхдыьы бейнялхалг мцгавиляляр, Мцдафия Назирлийи щаггында Ясаснамя вя назирлийин норматив щцгуги актлары тяшкил едир.

    МН-ин фяалиййятиня Азярбайъан Республикасынын мцдафия назири рящбярлик едир. О, Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян вязифяйя тяйин олунур вя вязифядян азад едилир. Назир юз сялащиййятлярини ващид рящбярлик принсипи ясасында щяйата кечирир, МН-я щяваля олунмуш вязифялярин йериня йетирилмяси вя щцгугларын щяйата кечирилмяси цчцн шяхсян мясулиййят дашыйыр. Назир мцавинляри Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян вязифяйя тяйин олунур вя вязифядян азад едилир. Назир мцавинляри онлара назир тяряфиндян щяваля едилмиш вязифяляри йериня йетирир вя бунун цчцн шяхсян мясулиййят дашыйырлар.

    Силащлы Гцввяляр. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляринин вязифяляри, щярби хидмятин шяраити вя характери “Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри щаггында” ганунла тясбит олунмушдур. Гануна ясасян Силащлы Гцввяляр Азярбайъан Республикасынын суверенлийинин, ярази бцтювлцйцнцн, онун тохунулмазлыьынын вя мянафейинин силащлы мцдафиясиня, дювлятя силащлы щцъумун гаршысынын алынмасына, тяъавцз оларса, онун дяф едилмясиня хидмят едир. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри юз тяйинаты иля баьлы олмайан вязифялярин иърасына Республика Президентинин тягдиматы иля Милли Мяълисин гярарына ясасян ъялб олуна билярляр.

    Азярбайъан Республикасынын Президенти Силащлы Гцввялярин Али Баш Команданыдыр.

    Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри  гуру  гошунларындан, щ я р б и  щ а в а   г ц в в я л я р и н д я н в я  г я р б и д я н и з   г ц в в я л я р и н д я н, тяшкилати ъящятдян ися Силащлы Гцввялярин мяркязи щярби идаряетмя органларындан, бирликлярдян, бирляшмялярдян, щярби щиссялярдян, щярби тяшкилатлардан вя щярби тящсил мцяссисяляриндян ибарятдир. Силащлы Гцввялярин цмуми структуру вя сайы Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян тясдиг олунур. Силащлы Гцввялярин тяминаты дювлят бцдъясиндян айырмалар щесабына щяйата кечирилир.

    Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляринин гошун нювляри бир-бири иля сых гаршылыглы ялагя шяраитиндя онлара мяхсус дюйцш ямялиййатларынын апарылмасынын форма вя цсулларындан истифадя етмякля мцщарибя вахты стратежи тапшырыглары йериня йетирирляр.

    Г у р у г о ш у н л а р ы Силащлы Гцввялярин чохсайлы вя мцхтялифйюнлц нювцдцр. Онлар бюйцк атяш вя зярбя гцввясиня, йцксяк маневрлийя маликдир. Гуру гошунларынын ян кцтляви нювц олан мотоатыъы щиссяляр дцшмянин йерцстц вя щава щядяфляриня зярбя вурмаг цчцн автоматик атыъы силащларла (автоматлар, пулемйотлар), артиллерийа, танклар, пийадаларын дюйцш машынлары, зирещли транспортйорлар, зенит вя артиллерийа комплексляри иля тяъщиз олунмушлар. Тяшкилати ъящятдян бирлик, бирляшмя, щисся вя бюлмялярдян ибарятдир.

    Щ я р б и щ а в а   г ц в в я л я р и дцшмянин    щавадан    щцъумуну    дяф    етмякля ящалини, дювлятин инзибати-сийаси вя игтисади  мяркязлярини,  ордунун  силащлы гцввя    вя    груплашмаларыны    вя    мцщцм обйектлярини   мцдафия   етмяк,   еляъя   дя гуру  гошунларына  вя  щярби  дяниз  донанмасына авиасийа дястяйи эюстярмяк, дцшмянин авиасийа гошунларыны дармадаьын етмяк, щава кяшфиййаты апармаг цчцн истифадя едилир. Юз вязифясини йахын вя узаг мясафялярдя мцдафия олунан обйектляря щцъум едян васитяляри щавада мящв етмяк йолу иля йериня йетирир.

    Щ я р б и д я н и з  г ц в в я л я р и дяниз щярби ямялиййат районунда стратежи вя оператив тапшырыглары йериня йетирмяк, дцшмянин мцщцм йерцстц обйектлярини даьытмаг,    дяниздя  онун   донанма гцввясини мящв етмяк, дяниз рабитясини позмаг,  гуру  гошунларына  дянизкянары ямялиййатларда  кюмяк  етмяк  вя  башга ямялиййатларын  йериня  йетирилмяси  цчцн истифадя олунур.

    Силащлы Гцввялярин йаранма тарихи Шяргдя илк демократик дювлят олан Азярбайъан Халг Ъцмщуриййятинин фяалиййят дюврцня тясадцф едир. Азярбайъан Халг Ъцмщуриййятинин рящбярлийи еля илк эцнлярдян республиканын дахилиндя вя хариъиндя олан шяраити нязяря алараг Азярбайъанын мцдафиясини тямин етмяк цчцн милли орду гуруъулуьунун бцнюврясини гойду. 1917 ил декабрын 11-дя йарадылмыш Мцсялман Корпусу 1918 ил ийунун 26-да Азярбайъан Халг Ъцмщуриййяти щюкумятинин гярары иля “Хцсуси Азярбайъан Корпусу” адландырылды. 1918 илин нойабрындан Азярбайъанда орду гуруъулуьунун йени мярщяляси башланды. Тцрк гошунлары Азярбайъаны тярк етдикдян сонра республиканын истиглалиййятинин горунмасы бцтцнлцкдя дювлят органларынын юз цзяриня дцшцрдц. Беля вахтда юлкянин зярури щярби кейфиййятляря малик олан эцълц ордусунун формалашмасы тарихи ящямиййят кясб едирди. Ордунун йенидян гурулмасыны ъанландырмаг, онун формалашмасыны тарихи дюврцн тяърцбяляри сявиййясиня галдырмаг цчцн 1918 ил октйабрын 23-ндя республика щюкумятинин иъласында Щярби Назирлийин бярпа едилмяси гярара алынды. Назирляр Шурасынын гярарына уйьун олараг нойабрын 7-дя Щярби Назирлик тясис едилди. Назир вязифясини Назирляр Шурасынын сядри Фятяли хан Хойски юз цзяриня эютцрдц. Назир мцавини вязифясиня ися 1918 илин октйабрындан Азярбайъанын дювлят органларында ишляйян там артиллерийа эенералы Сямяд бяй Мещмандаров тяйин олунду вя она Щярби Назирлийи формалашдырмаг щяваля едилди. Гыса мцддят ярзиндя йарадылан эянъ орду щиссяляри 1919 илдя бир сыра мцщцм дюйцш ямялиййатлары щяйата кечирди.

    Совет  Иттифагынын  мювъуд  олдуьу дюврдя халгын чохясрлик тарихи, о ъцмлядян орду гуруъулуьу тарихи йаддашлардан силинмяйя мящкум едилмишди. 1991 илдя Азярбайъан юз мцстягиллийини бярпа етдикдян сонра ися щакимиййят кцрсцсцнц яля кечирмиш сийасятчилярин эцнащы цзцндян эянъ республиканын эцъ структуру щяля йаранмамышдан яввял мяняви ифласа уьрады. Юзбашыналыьын, интизамсызлыьын щюкм сцрдцйц щярби дястяляр юз конститусийа боръларыны йериня йетирмяйя – торпагларымызы ермяни ишьалчыларындан горумаьа гадир дейилдиляр. Республиканы парчаламаьа чалышан сепаратчы гцввялярин сийаси сящняйя чыхмасы халгы фялакятя сцрцкляйирди. Йалныз Щейдяр Ялийевин 1993 илин ийунунда йенидян щакимиййятя гайытмасы иля Азярбайъанын дювлят вя орду гуруъулуьунда йени мярщялянин ясасы гойулду; Силащлы Гцввяляр гуруъулуьу просеси халгын милли хцсусиййятляриня, тарихи, мядяни вя щярби яняняляриня, республиканын игтисади потенсиалына, еляъя дя габагъыл дцнйа юлкяляринин тяърцбясиня уйьун апарылмаьа башланды. Халгын милли мянлик шцурунун ойанмасында, ордуйа инамын бярпа олунмасында Щейдяр Ялийевин мцстясна хидмятляри вардыр. Али Баш Командан тез-тез юн ъябщядя олур, дюйцшян Азярбайъан ясэярляри иля сющбятляр апарыр, онларын гайьы вя ещтийаълары иля марагланырды. Онун мцхтялиф тядбирлярдя ясэяри хидмят, щярбчи пешяси, дювлятин тящлцкясизлийи, Вятян вя торпаг тяссцбкешлийи иля баьлы сюйлядийи фикирляр бу анлайышларын итирилмиш мязмунуну юзцня гайтарды.

    Силащлы Гцввялярин НАТО стандартларына уйьунлашдырылмасы, онун мяркязляшдирилмиш мадди-техники базасынын йарадылмасы, щярби тящсил системинин йени принсипляр ясасында гурулмасы истигамятиндя апарылан ислащатлар Азярбайъан ордусуну реэионун ян гцдрятли эцъ структурларындан бириня чевирмишдир. Мцхтялиф бейнялхалг щярби тяшкилатлары тямсил едян йцксяк рцтбяли щярбчилярин тезтез Азярбайъана  эялмяси,  юлкянин  сийаси вя щярби рящбярлийи иля данышыглар апармасы, бир чох узаг вя йахын хариъи дювлятлярля щярби ямякдашлыг сащясиндя ялагялярин гурулмасы Азярбайъан Силащлы Гцввяляринин нцфуз вя гцдрятинин хейли артдыьыны вя йцксяк гиймятляндирилдийини эюстярир. Бакыда вахташыры бейнялхалг щярби тядбирляр, бюйцк дювлятлярин щярбчиляринин гатылдыьы командагярарэащ тялимляри, елми конфранслар тяшкил олунур. НАТО-нун “Сцлщ наминя тяряфдашлыг”  програмында  фяал  иштирак едян Азярбайъан Силащлы Гцввяляринин бюлмяляри бейнялхалг сцлщйаратма ямялиййатларында цзяриляриня дцшян хидмяти вязифяляри йцксяк пешякарлыгла йериня йетирирляр.

    Щейдяр Ялийевин орду гуруъулуьунун, хцсусиля дя щярби тящсил системинин тямялини гоймаг истигамятиндя щяля совет дюврцндя щяйата кечирдийи тядбирляр – Ъямшид Нахчывански адына ихтисаслашдырылмыш мяктябин (индики щярби лисейин) йарадылмасы (1971), ССРИ-нин али щярби мяктябляриня эюндярилян азярбайъанлы эянълярин сайынын артырылмасы, онларын гябулунда эцзяштлярин тятбиги республиканын эяляъяйиня щесабланмыш узагэюрян сийасят иди. Щейдяр Ялийев ясасы 1918 илдя гойулан яняняляри йени тарихи шяраитдя давам етдирди. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри цчцн али щярби тящсилли командир вя гярарэащ забитляринин, щярби-елми ишчилярин щазырланмасы, онларын ихтисасынын артырылмасы, щярби иш сащясиндя елми тядгигатларын апарылмасы вя дювлят органларында чалышан йцксяк вязифяли шяхсляря республиканын мцдафияси иля ялагядар щярби-стратежи, щярби-игтисади вя щярби-сийаси мясялялярин юйрядилмяси мягсяди иля 1999 илдя Силащлы Гцввялярин Щярби Академийасынын, 2002 илдя Силащлы Гцввяляря Йардым Фондунун йарадылмасы мцщцм стратежи ящямиййят кясб едир. Щазырда Азярбайъанда эцълц мадди-тядрис базасына, мцасир технолоэийалара малик вя мцасир тядрис методлары иля фяалиййят эюстярян щярби тящсил системи мювъуддур.

    Силащлы Гцввяляр цчцн забит кадрлары Щейдяр Ялийев адына Азярбайъан Али Щярби Мяктябиндя, Азярбайъан  Али Щярби Дянизчилик Мяктябиндя, Азярбайъан Али Щярби Тяййарячилик Мяктябиндя вя Щейдяр Ялийев адына Щярби Лисейдя щяйата кечирилир. Мцасир тялябляря ъаваб верян ещтийат забит кадрларынын вя пешякар щярби щякимлярин щазырланмасы мягсяди иля Мцдафия Назирлийи тяряфиндян ещтийат забитляр щазырлыьы курслары вя Азярбайъан Тибб Университети няздиндя щярби тибб факцлтяси йарадылмышдыр. Забит вя эизир кадрларынын щазырланмасы иля йанашы дюйцш техникасынын сирляриня гыса мцддятдя йийяляниб эцндялик щярби хидмятдя тятбиг етмяйи баъаран ясэярлярин щазырлыьы цчцн йарадылмыш Силащлы Гцввялярин Тялим вя Тядрис Мяркязи щярби тящсил мцяссисяляринин тяркибиня верилмишдир.

    Азярбайъан Республикасынын Конститусийасы, Азярбайъан Республикасынын “Азярбайъан  Республикасынын  Силащлы Гцввяляри щаггында” (1991), “Щярби гуллугчуларын статусу щаггында” (1991), “Фювгяладя вязиййят щаггында” (1992), “Азярбайъан Республикасында щярби хидмятя чаьырышын ясаслары щаггында” (1992), “Щярби хидмят щаггында” (1992), “Мцдафия щаггында” (1993), “Щярби вязиййят щяггында” (1994), “Ямяк пенсийалары щаггында” (2006) ганунлары вя диэяр ганунвериъилик актлары Азярбайъан Республикасы Силащлы Гцввяляри гуруъулуьунун щцгуги базасыны тяшкил едир.

    “Азярбайъан Республикасында щярби хидмятя чаьырышын ясаслары щаггында” ганунла  Азярбайъан  Республикасында щярби хидмятя чаьырышын гайдалары вя шяртляри ясэяри вязифянин ясаслары, эянълярин щярби хидмятя щазырлыг гайдалары, щярби вязифялилярин вя щярби чаьырышчыларын щярби учот гайдалары, сяфярбярлик цзря чаьырышын вя ордудан тярхисетмя цзря бурахылманын ясаслары, щямчинин Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри цчцн кадрлар щазырламаг вя Силащлы Гцввялярин дюйцшя вя сяфярбярлийя даими щазырлыьыны сахламаг мясяляляри тясбит едилир. 18 йашына чатан вя сящщятиня эюря щярби хидмятя йарайан киши ъинсиндян олан щяр  бир  Азярбайъан  вятяндашы орду сыраларында щягиги щярби хидмят кечмялидир.

    AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MÜDAFİƏ NAZİRLİYİ

    АЗЯРБАЙЪАН  РЕСПУБЛИКАСЫ  МЦДАФИЯ НАЗИРЛИЙИ – Азярбайъан Республикасы Мцдафия Назирлийи (МН) Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляриня вя йерли щярби идаряетмя органларына рящбярлик едян, мцдафия сащясиндя дювлят сийасятинин формалашмасында вя щяйата кечирилмясиндя иштирак едян, Азярбайъан Республикасынын мяркязи вя йерли иъра щакимиййяти органларынын мцдафия сащясиндяки фяалиййятлярини координасийа едян,щабеля мцдафия сащясиндя Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийи иля мцяййян едилмиш сялащиййятляри щяйата кечирян мяркязи иъра щакимиййяти органыдыр.

    МН-ин ясас вязифяляри Азярбайъан Республикасынын щярби доктринасынын щяйата кечирилмясиндя иштирак етмяк; Азярбайъан Республикасынын щярби сащядя марагларынын тямин едилмяси мягсяди иля узунмцддятли дювлят програмларынын, иллик иш планларынын, дювлят бцдъясинин мцдафия хяръляри лайищяляринин ишляниб щазырланмасында иштирак етмяк, дювлят мцдафия сифаришинин формалашдырылмасына даир тяклифлярини вермяк; Азярбайъан Республикасына гаршы йюнялмиш силащлы щцъумун гаршысынын алынмасы вя тяъавцзцн дяф едилмяси, щабеля Азярбайъан Республикасынын тяряфдар чыхдыьы бейнялхалг мцгавиляляря уйьун олараг вязифялярин йериня йетирилмяси мягсяди иля Силащлы Гцввялярин диэяр мяркязи вя йерли иъра щакимиййяти органлары иля, еляъя дя Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийиня уйьун сурятдя йарадылмыш башга силащлы бирляшмяляр вя органларла бирликдя, онларын вязифяляри нязяря алынмагла, тятбигинин планлашдырылмасыны  щяйата  кечирмяк; хариъи дювлятлярин щярби гурумлары вя бейнялхаг тяшкилатларла ямякдашлыг етмяк; Силащлы Гцввялярин ямялиййат, дюйцш вя сяфярбярлик щазырлыьыны тяшкил едиб щяйата кечирмяк; Силащларын Гцввялярин силащ, щярби техника, дюйцш сурсаты, малиййя вя диэяр вясаитлярля тяъщиз олунмасыны тямин етмяк, Силащли Гцввялярин мадди-техники базасынын инкишафыны вя мющкямляндирилмясини тяшкил етмяк; Силащлы Гцввялярин щярби гуллугчуларынын, мцлки щейятинин, щярби хидмятдян бурахылмыш шяхслярин вя онларын аиля цзвляринин сосиал вя щцгуги тяминатларыны вя ганунвериъиликля цзяриня дцшян диэяр вязифяляри щяйата кечирмякдир.

    МН  мцдафия  сащясиндя  вя  Силащлы Гцввялярин фяалиййяти иля баьлы олан ганунвериъилик актлары лайищяляринин щазырланмасында иштирак едир, юз сялащиййятляри дахилиндя норматив щцгуги актлар гябул едир; ганунвериъиликдя мцяййян едилмиш гайдада  МН-ин  сярянъамында  олан дювлят ямлакы цзря щцгуглары щяйата кечирир; Силащлы Гцввялярин дюйцш щазырлыьы, мадди-техники тяминаты вя сахланылмасы иля баьлы иллик малиййя хярълярини планлашдырыр вя дювлят бцдъясинин мцдафия хяръляринин мцяййянляшдирилмяси цзря тяклифляр верир.

    МН апараты вя онун структуруна дахил олан баш идаря, идаря, хидмят вя диэяр гурумлар назирлийин ващид системини тяшкил едир. МН юз фяалиййятини билаваситя вя щямин гурумлар васитясиля щяйата кечирир.

    МН юз фяалиййятини ганунчулуг, инсан вя вятяндаш щцгуг вя азадлыгларына щюрмят, низами орду, гарышыг комплектляшдирмя, мяркязляшдирилмиш вя ващид рящбярлик, йцксяк щярби интизам,  даим дюйцшя вя сяфярбярлийя щазырлыг, щярби гуллугчуларын сосиал-щцгуги мцдафиясинин тямин олунмасы принсипляри ясасында гурур.

    МН-ин фяалиййятинин щцгуги ясасыны Азярбайъан Республикасынын Конститусийасы, Азярбайъан Республикасы ганунлары, Азярбайъан Республикасы Президентинин фярман вя сярянъамлары, Силащлы Гцввялярин Али Баш Команданынын ямр вя директивляри, Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетинин гярар вя сярянъамлары, Азярбайъан Республикасынын тяряфдар чыхдыьы бейнялхалг мцгавиляляр, Мцдафия Назирлийи щаггында Ясаснамя вя назирлийин норматив щцгуги актлары тяшкил едир.

    МН-ин фяалиййятиня Азярбайъан Республикасынын мцдафия назири рящбярлик едир. О, Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян вязифяйя тяйин олунур вя вязифядян азад едилир. Назир юз сялащиййятлярини ващид рящбярлик принсипи ясасында щяйата кечирир, МН-я щяваля олунмуш вязифялярин йериня йетирилмяси вя щцгугларын щяйата кечирилмяси цчцн шяхсян мясулиййят дашыйыр. Назир мцавинляри Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян вязифяйя тяйин олунур вя вязифядян азад едилир. Назир мцавинляри онлара назир тяряфиндян щяваля едилмиш вязифяляри йериня йетирир вя бунун цчцн шяхсян мясулиййят дашыйырлар.

    Силащлы Гцввяляр. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляринин вязифяляри, щярби хидмятин шяраити вя характери “Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри щаггында” ганунла тясбит олунмушдур. Гануна ясасян Силащлы Гцввяляр Азярбайъан Республикасынын суверенлийинин, ярази бцтювлцйцнцн, онун тохунулмазлыьынын вя мянафейинин силащлы мцдафиясиня, дювлятя силащлы щцъумун гаршысынын алынмасына, тяъавцз оларса, онун дяф едилмясиня хидмят едир. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри юз тяйинаты иля баьлы олмайан вязифялярин иърасына Республика Президентинин тягдиматы иля Милли Мяълисин гярарына ясасян ъялб олуна билярляр.

    Азярбайъан Республикасынын Президенти Силащлы Гцввялярин Али Баш Команданыдыр.

    Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри  гуру  гошунларындан, щ я р б и  щ а в а   г ц в в я л я р и н д я н в я  г я р б и д я н и з   г ц в в я л я р и н д я н, тяшкилати ъящятдян ися Силащлы Гцввялярин мяркязи щярби идаряетмя органларындан, бирликлярдян, бирляшмялярдян, щярби щиссялярдян, щярби тяшкилатлардан вя щярби тящсил мцяссисяляриндян ибарятдир. Силащлы Гцввялярин цмуми структуру вя сайы Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян тясдиг олунур. Силащлы Гцввялярин тяминаты дювлят бцдъясиндян айырмалар щесабына щяйата кечирилир.

    Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляринин гошун нювляри бир-бири иля сых гаршылыглы ялагя шяраитиндя онлара мяхсус дюйцш ямялиййатларынын апарылмасынын форма вя цсулларындан истифадя етмякля мцщарибя вахты стратежи тапшырыглары йериня йетирирляр.

    Г у р у г о ш у н л а р ы Силащлы Гцввялярин чохсайлы вя мцхтялифйюнлц нювцдцр. Онлар бюйцк атяш вя зярбя гцввясиня, йцксяк маневрлийя маликдир. Гуру гошунларынын ян кцтляви нювц олан мотоатыъы щиссяляр дцшмянин йерцстц вя щава щядяфляриня зярбя вурмаг цчцн автоматик атыъы силащларла (автоматлар, пулемйотлар), артиллерийа, танклар, пийадаларын дюйцш машынлары, зирещли транспортйорлар, зенит вя артиллерийа комплексляри иля тяъщиз олунмушлар. Тяшкилати ъящятдян бирлик, бирляшмя, щисся вя бюлмялярдян ибарятдир.

    Щ я р б и щ а в а   г ц в в я л я р и дцшмянин    щавадан    щцъумуну    дяф    етмякля ящалини, дювлятин инзибати-сийаси вя игтисади  мяркязлярини,  ордунун  силащлы гцввя    вя    груплашмаларыны    вя    мцщцм обйектлярини   мцдафия   етмяк,   еляъя   дя гуру  гошунларына  вя  щярби  дяниз  донанмасына авиасийа дястяйи эюстярмяк, дцшмянин авиасийа гошунларыны дармадаьын етмяк, щава кяшфиййаты апармаг цчцн истифадя едилир. Юз вязифясини йахын вя узаг мясафялярдя мцдафия олунан обйектляря щцъум едян васитяляри щавада мящв етмяк йолу иля йериня йетирир.

    Щ я р б и д я н и з  г ц в в я л я р и дяниз щярби ямялиййат районунда стратежи вя оператив тапшырыглары йериня йетирмяк, дцшмянин мцщцм йерцстц обйектлярини даьытмаг,    дяниздя  онун   донанма гцввясини мящв етмяк, дяниз рабитясини позмаг,  гуру  гошунларына  дянизкянары ямялиййатларда  кюмяк  етмяк  вя  башга ямялиййатларын  йериня  йетирилмяси  цчцн истифадя олунур.

    Силащлы Гцввялярин йаранма тарихи Шяргдя илк демократик дювлят олан Азярбайъан Халг Ъцмщуриййятинин фяалиййят дюврцня тясадцф едир. Азярбайъан Халг Ъцмщуриййятинин рящбярлийи еля илк эцнлярдян республиканын дахилиндя вя хариъиндя олан шяраити нязяря алараг Азярбайъанын мцдафиясини тямин етмяк цчцн милли орду гуруъулуьунун бцнюврясини гойду. 1917 ил декабрын 11-дя йарадылмыш Мцсялман Корпусу 1918 ил ийунун 26-да Азярбайъан Халг Ъцмщуриййяти щюкумятинин гярары иля “Хцсуси Азярбайъан Корпусу” адландырылды. 1918 илин нойабрындан Азярбайъанда орду гуруъулуьунун йени мярщяляси башланды. Тцрк гошунлары Азярбайъаны тярк етдикдян сонра республиканын истиглалиййятинин горунмасы бцтцнлцкдя дювлят органларынын юз цзяриня дцшцрдц. Беля вахтда юлкянин зярури щярби кейфиййятляря малик олан эцълц ордусунун формалашмасы тарихи ящямиййят кясб едирди. Ордунун йенидян гурулмасыны ъанландырмаг, онун формалашмасыны тарихи дюврцн тяърцбяляри сявиййясиня галдырмаг цчцн 1918 ил октйабрын 23-ндя республика щюкумятинин иъласында Щярби Назирлийин бярпа едилмяси гярара алынды. Назирляр Шурасынын гярарына уйьун олараг нойабрын 7-дя Щярби Назирлик тясис едилди. Назир вязифясини Назирляр Шурасынын сядри Фятяли хан Хойски юз цзяриня эютцрдц. Назир мцавини вязифясиня ися 1918 илин октйабрындан Азярбайъанын дювлят органларында ишляйян там артиллерийа эенералы Сямяд бяй Мещмандаров тяйин олунду вя она Щярби Назирлийи формалашдырмаг щяваля едилди. Гыса мцддят ярзиндя йарадылан эянъ орду щиссяляри 1919 илдя бир сыра мцщцм дюйцш ямялиййатлары щяйата кечирди.

    Совет  Иттифагынын  мювъуд  олдуьу дюврдя халгын чохясрлик тарихи, о ъцмлядян орду гуруъулуьу тарихи йаддашлардан силинмяйя мящкум едилмишди. 1991 илдя Азярбайъан юз мцстягиллийини бярпа етдикдян сонра ися щакимиййят кцрсцсцнц яля кечирмиш сийасятчилярин эцнащы цзцндян эянъ республиканын эцъ структуру щяля йаранмамышдан яввял мяняви ифласа уьрады. Юзбашыналыьын, интизамсызлыьын щюкм сцрдцйц щярби дястяляр юз конститусийа боръларыны йериня йетирмяйя – торпагларымызы ермяни ишьалчыларындан горумаьа гадир дейилдиляр. Республиканы парчаламаьа чалышан сепаратчы гцввялярин сийаси сящняйя чыхмасы халгы фялакятя сцрцкляйирди. Йалныз Щейдяр Ялийевин 1993 илин ийунунда йенидян щакимиййятя гайытмасы иля Азярбайъанын дювлят вя орду гуруъулуьунда йени мярщялянин ясасы гойулду; Силащлы Гцввяляр гуруъулуьу просеси халгын милли хцсусиййятляриня, тарихи, мядяни вя щярби яняняляриня, республиканын игтисади потенсиалына, еляъя дя габагъыл дцнйа юлкяляринин тяърцбясиня уйьун апарылмаьа башланды. Халгын милли мянлик шцурунун ойанмасында, ордуйа инамын бярпа олунмасында Щейдяр Ялийевин мцстясна хидмятляри вардыр. Али Баш Командан тез-тез юн ъябщядя олур, дюйцшян Азярбайъан ясэярляри иля сющбятляр апарыр, онларын гайьы вя ещтийаълары иля марагланырды. Онун мцхтялиф тядбирлярдя ясэяри хидмят, щярбчи пешяси, дювлятин тящлцкясизлийи, Вятян вя торпаг тяссцбкешлийи иля баьлы сюйлядийи фикирляр бу анлайышларын итирилмиш мязмунуну юзцня гайтарды.

    Силащлы Гцввялярин НАТО стандартларына уйьунлашдырылмасы, онун мяркязляшдирилмиш мадди-техники базасынын йарадылмасы, щярби тящсил системинин йени принсипляр ясасында гурулмасы истигамятиндя апарылан ислащатлар Азярбайъан ордусуну реэионун ян гцдрятли эцъ структурларындан бириня чевирмишдир. Мцхтялиф бейнялхалг щярби тяшкилатлары тямсил едян йцксяк рцтбяли щярбчилярин тезтез Азярбайъана  эялмяси,  юлкянин  сийаси вя щярби рящбярлийи иля данышыглар апармасы, бир чох узаг вя йахын хариъи дювлятлярля щярби ямякдашлыг сащясиндя ялагялярин гурулмасы Азярбайъан Силащлы Гцввяляринин нцфуз вя гцдрятинин хейли артдыьыны вя йцксяк гиймятляндирилдийини эюстярир. Бакыда вахташыры бейнялхалг щярби тядбирляр, бюйцк дювлятлярин щярбчиляринин гатылдыьы командагярарэащ тялимляри, елми конфранслар тяшкил олунур. НАТО-нун “Сцлщ наминя тяряфдашлыг”  програмында  фяал  иштирак едян Азярбайъан Силащлы Гцввяляринин бюлмяляри бейнялхалг сцлщйаратма ямялиййатларында цзяриляриня дцшян хидмяти вязифяляри йцксяк пешякарлыгла йериня йетирирляр.

    Щейдяр Ялийевин орду гуруъулуьунун, хцсусиля дя щярби тящсил системинин тямялини гоймаг истигамятиндя щяля совет дюврцндя щяйата кечирдийи тядбирляр – Ъямшид Нахчывански адына ихтисаслашдырылмыш мяктябин (индики щярби лисейин) йарадылмасы (1971), ССРИ-нин али щярби мяктябляриня эюндярилян азярбайъанлы эянълярин сайынын артырылмасы, онларын гябулунда эцзяштлярин тятбиги республиканын эяляъяйиня щесабланмыш узагэюрян сийасят иди. Щейдяр Ялийев ясасы 1918 илдя гойулан яняняляри йени тарихи шяраитдя давам етдирди. Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри цчцн али щярби тящсилли командир вя гярарэащ забитляринин, щярби-елми ишчилярин щазырланмасы, онларын ихтисасынын артырылмасы, щярби иш сащясиндя елми тядгигатларын апарылмасы вя дювлят органларында чалышан йцксяк вязифяли шяхсляря республиканын мцдафияси иля ялагядар щярби-стратежи, щярби-игтисади вя щярби-сийаси мясялялярин юйрядилмяси мягсяди иля 1999 илдя Силащлы Гцввялярин Щярби Академийасынын, 2002 илдя Силащлы Гцввяляря Йардым Фондунун йарадылмасы мцщцм стратежи ящямиййят кясб едир. Щазырда Азярбайъанда эцълц мадди-тядрис базасына, мцасир технолоэийалара малик вя мцасир тядрис методлары иля фяалиййят эюстярян щярби тящсил системи мювъуддур.

    Силащлы Гцввяляр цчцн забит кадрлары Щейдяр Ялийев адына Азярбайъан Али Щярби Мяктябиндя, Азярбайъан  Али Щярби Дянизчилик Мяктябиндя, Азярбайъан Али Щярби Тяййарячилик Мяктябиндя вя Щейдяр Ялийев адына Щярби Лисейдя щяйата кечирилир. Мцасир тялябляря ъаваб верян ещтийат забит кадрларынын вя пешякар щярби щякимлярин щазырланмасы мягсяди иля Мцдафия Назирлийи тяряфиндян ещтийат забитляр щазырлыьы курслары вя Азярбайъан Тибб Университети няздиндя щярби тибб факцлтяси йарадылмышдыр. Забит вя эизир кадрларынын щазырланмасы иля йанашы дюйцш техникасынын сирляриня гыса мцддятдя йийяляниб эцндялик щярби хидмятдя тятбиг етмяйи баъаран ясэярлярин щазырлыьы цчцн йарадылмыш Силащлы Гцввялярин Тялим вя Тядрис Мяркязи щярби тящсил мцяссисяляринин тяркибиня верилмишдир.

    Азярбайъан Республикасынын Конститусийасы, Азярбайъан Республикасынын “Азярбайъан  Республикасынын  Силащлы Гцввяляри щаггында” (1991), “Щярби гуллугчуларын статусу щаггында” (1991), “Фювгяладя вязиййят щаггында” (1992), “Азярбайъан Республикасында щярби хидмятя чаьырышын ясаслары щаггында” (1992), “Щярби хидмят щаггында” (1992), “Мцдафия щаггында” (1993), “Щярби вязиййят щяггында” (1994), “Ямяк пенсийалары щаггында” (2006) ганунлары вя диэяр ганунвериъилик актлары Азярбайъан Республикасы Силащлы Гцввяляри гуруъулуьунун щцгуги базасыны тяшкил едир.

    “Азярбайъан Республикасында щярби хидмятя чаьырышын ясаслары щаггында” ганунла  Азярбайъан  Республикасында щярби хидмятя чаьырышын гайдалары вя шяртляри ясэяри вязифянин ясаслары, эянълярин щярби хидмятя щазырлыг гайдалары, щярби вязифялилярин вя щярби чаьырышчыларын щярби учот гайдалары, сяфярбярлик цзря чаьырышын вя ордудан тярхисетмя цзря бурахылманын ясаслары, щямчинин Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри цчцн кадрлар щазырламаг вя Силащлы Гцввялярин дюйцшя вя сяфярбярлийя даими щазырлыьыны сахламаг мясяляляри тясбит едилир. 18 йашына чатан вя сящщятиня эюря щярби хидмятя йарайан киши ъинсиндян олан щяр  бир  Азярбайъан  вятяндашы орду сыраларында щягиги щярби хидмят кечмялидир.