Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
III CİLD (BABİNGER - BAXŞƏLİYEV)
    BƏRK MƏHLUL

    кристал гяфяси ики вя йа даща чох елементин атомларындан тяшкил олунмуш биръинс бярк маддя. Елементлярин нисбяти дяйишдикдя дя Б.м. юз биръинслийини сахлайыр. Маддя бу гурулуша яринмиш щалдан кечдийиня эюря Б.м. адландырылыр. Б.м. анлайышыны елмя 1890 илдя Й. Вант-Щофф дахил етмишдир. Б.м.-лара щям тябии щалда, щям дя сцни маддяляр арасында тез-тез тясадцф едилир. Сцхурямяляэятирян башлыъа минералларын (чюл шпаты, мика, щорнбленд вя с.) тяркиби чох эениш радиусда дяйишся дя, щямишя биръинс маддя олараг галыр. Садя кимйяви бирляшмялярдян бир чоху, мяс., металларын щидроэен, карбон, азот вя оксиэенля бирляшмяляриндян ибарят олан щидридляр, карбидляр, нитридляр, метал оксидляри Б.м.-лардыр.
    Металларын Б.м.-ларынын хцсусиля бюйцк ящямиййяти вар, чцнки Б.м. ямяля эялдикдя металын пластиклийи демяк олар ки, азалмадыьы щалда, мющкямлийи вя бярклийи хейли артыр. Саф металлардан фяргли олараг Б.м.-ларын хцсуси електрик мцгавимяти темп-рдан аз асылыдыр вя саф металларынкындан бюйцкдцр. Буна эюря юлчц ъищазларынын шунтларыны, електрик собалары вя плитяляринин гыздырыъы елементлярини, щабеля бир сыра башга щиссяляри Б.м.-лардан щазырлайырлар. Б.м. бцтцн мцщцм техники яринтилярин конструксийа поладларынын, пасланмайан вя туршуйа давамлы поладларын, бцрцнъ вя тунъун, чох мющкям алцминиум вя магнезиум яринтиляринин вя с. ясасыны тяшкил едир. Гейри-метал Б. Б.м.-лара шцшяни мисал эюстярмяк олар.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BABİNGER – BAXŞƏLİYEV
    BƏRK MƏHLUL

    кристал гяфяси ики вя йа даща чох елементин атомларындан тяшкил олунмуш биръинс бярк маддя. Елементлярин нисбяти дяйишдикдя дя Б.м. юз биръинслийини сахлайыр. Маддя бу гурулуша яринмиш щалдан кечдийиня эюря Б.м. адландырылыр. Б.м. анлайышыны елмя 1890 илдя Й. Вант-Щофф дахил етмишдир. Б.м.-лара щям тябии щалда, щям дя сцни маддяляр арасында тез-тез тясадцф едилир. Сцхурямяляэятирян башлыъа минералларын (чюл шпаты, мика, щорнбленд вя с.) тяркиби чох эениш радиусда дяйишся дя, щямишя биръинс маддя олараг галыр. Садя кимйяви бирляшмялярдян бир чоху, мяс., металларын щидроэен, карбон, азот вя оксиэенля бирляшмяляриндян ибарят олан щидридляр, карбидляр, нитридляр, метал оксидляри Б.м.-лардыр.
    Металларын Б.м.-ларынын хцсусиля бюйцк ящямиййяти вар, чцнки Б.м. ямяля эялдикдя металын пластиклийи демяк олар ки, азалмадыьы щалда, мющкямлийи вя бярклийи хейли артыр. Саф металлардан фяргли олараг Б.м.-ларын хцсуси електрик мцгавимяти темп-рдан аз асылыдыр вя саф металларынкындан бюйцкдцр. Буна эюря юлчц ъищазларынын шунтларыны, електрик собалары вя плитяляринин гыздырыъы елементлярини, щабеля бир сыра башга щиссяляри Б.м.-лардан щазырлайырлар. Б.м. бцтцн мцщцм техники яринтилярин конструксийа поладларынын, пасланмайан вя туршуйа давамлы поладларын, бцрцнъ вя тунъун, чох мющкям алцминиум вя магнезиум яринтиляринин вя с. ясасыны тяшкил едир. Гейри-метал Б. Б.м.-лара шцшяни мисал эюстярмяк олар.

    BƏRK MƏHLUL

    кристал гяфяси ики вя йа даща чох елементин атомларындан тяшкил олунмуш биръинс бярк маддя. Елементлярин нисбяти дяйишдикдя дя Б.м. юз биръинслийини сахлайыр. Маддя бу гурулуша яринмиш щалдан кечдийиня эюря Б.м. адландырылыр. Б.м. анлайышыны елмя 1890 илдя Й. Вант-Щофф дахил етмишдир. Б.м.-лара щям тябии щалда, щям дя сцни маддяляр арасында тез-тез тясадцф едилир. Сцхурямяляэятирян башлыъа минералларын (чюл шпаты, мика, щорнбленд вя с.) тяркиби чох эениш радиусда дяйишся дя, щямишя биръинс маддя олараг галыр. Садя кимйяви бирляшмялярдян бир чоху, мяс., металларын щидроэен, карбон, азот вя оксиэенля бирляшмяляриндян ибарят олан щидридляр, карбидляр, нитридляр, метал оксидляри Б.м.-лардыр.
    Металларын Б.м.-ларынын хцсусиля бюйцк ящямиййяти вар, чцнки Б.м. ямяля эялдикдя металын пластиклийи демяк олар ки, азалмадыьы щалда, мющкямлийи вя бярклийи хейли артыр. Саф металлардан фяргли олараг Б.м.-ларын хцсуси електрик мцгавимяти темп-рдан аз асылыдыр вя саф металларынкындан бюйцкдцр. Буна эюря юлчц ъищазларынын шунтларыны, електрик собалары вя плитяляринин гыздырыъы елементлярини, щабеля бир сыра башга щиссяляри Б.м.-лардан щазырлайырлар. Б.м. бцтцн мцщцм техники яринтилярин конструксийа поладларынын, пасланмайан вя туршуйа давамлы поладларын, бцрцнъ вя тунъун, чох мющкям алцминиум вя магнезиум яринтиляринин вя с. ясасыны тяшкил едир. Гейри-метал Б. Б.м.-лара шцшяни мисал эюстярмяк олар.