БЯРКЯ, Берке, Бярка, Бяркай (тягр. 1209–66) – Гызыл Орда ханы [тягр. 1256–66]. Ъуъиляр сцлалясиндяндир. Ъуъинин цчцнъц оьлу, Батунун кичик гарда- шыдыр. 1237–42 иллярдя рус кнйазлыгларына, Полша вя Маъарыстана йцрцшлярдя иштирак етмишдир. Шимал-Гярби Гафгаз чюлляри вя Солсащил Волга яразиляриндя юзцнцн улусу вар иди. Б.-нин салдырдыьы Сарай Бяркя ш. 14 ясрин 1-ъи йарысындан Гызыл Орданын йени пайтахты олду. Бату ханын ямри иля Менэц ханын (каанын) таъгойма мярасиминдя (1251) иштирак етмишдир. Ордайа дцшмян олан Ъаьатай вя Уэедейин хяляфлярини мцщакимя етмишдир. О, мцсялман тярбийяси алмыш вя исламы гябул етмиш илк Гызыл Орда ханы олмушдур. Дини мяктябляр ачдырмыш, мцсялман рущанилярини сарайа дявят етмишдир. Б.-нин дюврцндя Гызыл Орда яслиндя Монгол империйасынын табелийиндян чыхмышды. Б.-нин щакимиййяти заманы империйанын тяркибиндяки торпагларда сийащыйаалма кечирилмиш (1257–59) вя бурайа баскаклар тяйин олунмушду. 1258 илдя Б. Литвайа йцрцш тяшкил етмишди. Монгол империйасында баш верян дахили чякишмяляр заманы (1260–64) Гызыл Орда фактики мцстягил олду, Б.-нин каандан асылылыьы номинал характер дашыйырды. Бизанса, Болгарыстана йцрцшляр етмиш, Ъуъилярин Орта Асийадакы мцлклярини яля кечирян Ъаьатай ханы Алгу иля мцбаризя апармышдыр.
Б. Азярб.-ы Гызыл Ордайа бирляшдирмяк цчцн 1262 вя 1265 иллярдя Елханилярля мцщарибяляр апармышдыр (бу мягсядля Б. Мисир султанлыьы иля ялагя йаратмышды). Биринъи щцъум заманы Б.-нин ордусу Шамахы вя Дярбянд йахынлыьында, Терек сащилиндя Щцлаку ханын гошунларына мяьлуб олмуш, сонра Терек сащилиндяки тякрар вурушмада галиб эяляряк Дярбянди тутмушду. Икинъи щцъум заманы Б.-нин сяркярдяси Ногай Аьсу чайы сащилиндяки вурушмада мяьлуб олмушдур. Бундан сонра Б. бюйцк орду иля Кцр чайы сащилиня эялмиш, лакин Елхани щюкмдары Абага хан кюрпцляри даьытдыьындан чайы кечя билмямишди. Чайы кечмяк цчцн Тифлися доьру щярякят едян Б. йолда хястяликдян вяфат етмишдир; ъяназяси Сарай Батуйа апарылмышдыр.
Бяркя ханын адындан зярб олунмуш эцмцш сиккя (йармаг). 1260-ъы илляр.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
БЯРКЯ, Берке, Бярка, Бяркай (тягр. 1209–66) – Гызыл Орда ханы [тягр. 1256–66]. Ъуъиляр сцлалясиндяндир. Ъуъинин цчцнъц оьлу, Батунун кичик гарда- шыдыр. 1237–42 иллярдя рус кнйазлыгларына, Полша вя Маъарыстана йцрцшлярдя иштирак етмишдир. Шимал-Гярби Гафгаз чюлляри вя Солсащил Волга яразиляриндя юзцнцн улусу вар иди. Б.-нин салдырдыьы Сарай Бяркя ш. 14 ясрин 1-ъи йарысындан Гызыл Орданын йени пайтахты олду. Бату ханын ямри иля Менэц ханын (каанын) таъгойма мярасиминдя (1251) иштирак етмишдир. Ордайа дцшмян олан Ъаьатай вя Уэедейин хяляфлярини мцщакимя етмишдир. О, мцсялман тярбийяси алмыш вя исламы гябул етмиш илк Гызыл Орда ханы олмушдур. Дини мяктябляр ачдырмыш, мцсялман рущанилярини сарайа дявят етмишдир. Б.-нин дюврцндя Гызыл Орда яслиндя Монгол империйасынын табелийиндян чыхмышды. Б.-нин щакимиййяти заманы империйанын тяркибиндяки торпагларда сийащыйаалма кечирилмиш (1257–59) вя бурайа баскаклар тяйин олунмушду. 1258 илдя Б. Литвайа йцрцш тяшкил етмишди. Монгол империйасында баш верян дахили чякишмяляр заманы (1260–64) Гызыл Орда фактики мцстягил олду, Б.-нин каандан асылылыьы номинал характер дашыйырды. Бизанса, Болгарыстана йцрцшляр етмиш, Ъуъилярин Орта Асийадакы мцлклярини яля кечирян Ъаьатай ханы Алгу иля мцбаризя апармышдыр.
Б. Азярб.-ы Гызыл Ордайа бирляшдирмяк цчцн 1262 вя 1265 иллярдя Елханилярля мцщарибяляр апармышдыр (бу мягсядля Б. Мисир султанлыьы иля ялагя йаратмышды). Биринъи щцъум заманы Б.-нин ордусу Шамахы вя Дярбянд йахынлыьында, Терек сащилиндя Щцлаку ханын гошунларына мяьлуб олмуш, сонра Терек сащилиндяки тякрар вурушмада галиб эяляряк Дярбянди тутмушду. Икинъи щцъум заманы Б.-нин сяркярдяси Ногай Аьсу чайы сащилиндяки вурушмада мяьлуб олмушдур. Бундан сонра Б. бюйцк орду иля Кцр чайы сащилиня эялмиш, лакин Елхани щюкмдары Абага хан кюрпцляри даьытдыьындан чайы кечя билмямишди. Чайы кечмяк цчцн Тифлися доьру щярякят едян Б. йолда хястяликдян вяфат етмишдир; ъяназяси Сарай Батуйа апарылмышдыр.
Бяркя ханын адындан зярб олунмуш эцмцш сиккя (йармаг). 1260-ъы илляр.
БЯРКЯ, Берке, Бярка, Бяркай (тягр. 1209–66) – Гызыл Орда ханы [тягр. 1256–66]. Ъуъиляр сцлалясиндяндир. Ъуъинин цчцнъц оьлу, Батунун кичик гарда- шыдыр. 1237–42 иллярдя рус кнйазлыгларына, Полша вя Маъарыстана йцрцшлярдя иштирак етмишдир. Шимал-Гярби Гафгаз чюлляри вя Солсащил Волга яразиляриндя юзцнцн улусу вар иди. Б.-нин салдырдыьы Сарай Бяркя ш. 14 ясрин 1-ъи йарысындан Гызыл Орданын йени пайтахты олду. Бату ханын ямри иля Менэц ханын (каанын) таъгойма мярасиминдя (1251) иштирак етмишдир. Ордайа дцшмян олан Ъаьатай вя Уэедейин хяляфлярини мцщакимя етмишдир. О, мцсялман тярбийяси алмыш вя исламы гябул етмиш илк Гызыл Орда ханы олмушдур. Дини мяктябляр ачдырмыш, мцсялман рущанилярини сарайа дявят етмишдир. Б.-нин дюврцндя Гызыл Орда яслиндя Монгол империйасынын табелийиндян чыхмышды. Б.-нин щакимиййяти заманы империйанын тяркибиндяки торпагларда сийащыйаалма кечирилмиш (1257–59) вя бурайа баскаклар тяйин олунмушду. 1258 илдя Б. Литвайа йцрцш тяшкил етмишди. Монгол империйасында баш верян дахили чякишмяляр заманы (1260–64) Гызыл Орда фактики мцстягил олду, Б.-нин каандан асылылыьы номинал характер дашыйырды. Бизанса, Болгарыстана йцрцшляр етмиш, Ъуъилярин Орта Асийадакы мцлклярини яля кечирян Ъаьатай ханы Алгу иля мцбаризя апармышдыр.
Б. Азярб.-ы Гызыл Ордайа бирляшдирмяк цчцн 1262 вя 1265 иллярдя Елханилярля мцщарибяляр апармышдыр (бу мягсядля Б. Мисир султанлыьы иля ялагя йаратмышды). Биринъи щцъум заманы Б.-нин ордусу Шамахы вя Дярбянд йахынлыьында, Терек сащилиндя Щцлаку ханын гошунларына мяьлуб олмуш, сонра Терек сащилиндяки тякрар вурушмада галиб эяляряк Дярбянди тутмушду. Икинъи щцъум заманы Б.-нин сяркярдяси Ногай Аьсу чайы сащилиндяки вурушмада мяьлуб олмушдур. Бундан сонра Б. бюйцк орду иля Кцр чайы сащилиня эялмиш, лакин Елхани щюкмдары Абага хан кюрпцляри даьытдыьындан чайы кечя билмямишди. Чайы кечмяк цчцн Тифлися доьру щярякят едян Б. йолда хястяликдян вяфат етмишдир; ъяназяси Сарай Батуйа апарылмышдыр.
Бяркя ханын адындан зярб олунмуш эцмцш сиккя (йармаг). 1260-ъы илляр.
